सध्या परीक्षेचा हंगाम सुरू असून अनेक विद्यार्थी अभ्यासासाठी आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) चा मोठ्या प्रमाणावर वापर करत आहेत. चॅट-जीपीटीसारखी एआय टूल्स विद्यार्थ्यांना झटपट नोट्स मिळवून देतात आणि कोणत्याही प्रश्नांची उत्तरे देतात. त्यामुळे अभ्यास करणाऱ्यांना हा डिजिटल गुरू मोठी मदत करत असल्याचे दिसत आहे. मात्र, शिक्षक आणि शिक्षणतज्ज्ञ यावर साशंक आहेत.
एआयची सोय, पण किती उपयोगी?
मुंबईतील अनेक महाविद्यालयांमध्ये परीक्षांचे वारे वाहू लागले आहेत. नेहमी “आदल्या दिवशी अभ्यास” करणारे विद्यार्थी आता एआयच्या मदतीने तयारी करत आहेत. पूर्वी वर्गात बसून नोट्स काढण्याची सवय नसलेल्या विद्यार्थ्यांनी ग्रंथालय आणि अभ्यासिका गाठली असली, तरी काहींनी चॅट-जीपीटीसारख्या तंत्रज्ञानावर अवलंबून राहण्यास सुरुवात केली आहे.
विद्यार्थ्यांचे वेगवेगळे अनुभव
अलिफिया बुऱ्हाणपूरवाला हिला एआय खूप उपयुक्त वाटते, कारण काही विद्यार्थी अभ्यासासोबत इतर जबाबदाऱ्या सांभाळतात. त्यांना भरपूर वेळ देणे शक्य नसते, त्यामुळे एआय हे त्यांच्या मदतीसाठी वरदान ठरू शकते. मात्र, हीर पालन हिच्या मते, सतत एआयच्या मदतीने अभ्यास केल्यास सृजनशीलतेवर मर्यादा येऊ शकते. पूर्वी ती स्वतः संशोधन करून अभ्यास करायची, पण आता थेट एआयवर उत्तरे शोधते, त्यामुळे नव्या गोष्टी शिकण्याची संधी कमी होत आहे.
स्नेहा वाळुंज हिच्या मते, माणूस जसे प्रश्न विचारेल, तशीच गुणवत्तेची उत्तरे एआयकडून मिळतात. त्यामुळे योग्य प्रश्न विचारण्यासाठी तर्कशक्ती विकसित करणे महत्त्वाचे ठरते. आदित्री नायर म्हणते की, अवघड संकल्पना सोप्या भाषेत समजून घेण्यासाठी एआय उपयुक्त असले, तरीही पाठ्यपुस्तकांचे महत्त्व कमी होत नाही.
शिक्षक आणि शिक्षणतज्ज्ञांची मतं
मुलुंड वाणिज्य महाविद्यालयाच्या प्रा. श्रीय शेणॉय-संत यांच्या मते, एआयच्या मदतीने विषय समजून घेण्याचा प्रयत्न म्हणजे फक्त गुणांसाठी पाठांतर करणे आहे, जे खऱ्या अर्थाने शिक्षण नाही. अशा पद्धतीमुळे वर्षभर मेहनत करणाऱ्या विद्यार्थ्यांशी असमान स्पर्धा तयार होऊ शकते.
साठ्ये महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. माधव राजवाडे सांगतात की, एआय सर्वच विषयांसाठी प्रभावी ठरणार नाही. परीक्षेच्या वेळी एआय मदत करू शकणार नाही, त्यामुळे विद्यार्थ्यांनी त्यावर पूर्णपणे अवलंबून राहणे टाळावे.
एआयचा योग्य वापर आवश्यक!
विद्यार्थ्यांसाठी एआय एक महत्त्वाचे साधन आहे, मात्र त्याचा अतिरेक होऊ नये. झटपट उत्तरे मिळवण्याच्या नादात ज्ञान आत्मसात करण्याचा मूळ उद्देश हरवू नये. त्यामुळे एआयचा योग्य वापर करून, स्वतंत्र विचारशक्ती विकसित करण्यावर भर देणे गरजेचे आहे.
तुमच्या मते, एआय अभ्यासासाठी वरदान आहे की संकट? कमेंटमध्ये आपले विचार शेअर करा!
