पुणे जिल्ह्यात एप्रिल आणि मे २०२५ मध्ये झालेल्या अवकाळी पावसाने पुन्हा एकदा शेतकऱ्यांच्या आयुष्याला हादरा दिला आहे. बारामती, दौंड, इंदापूरसह एकूण नऊ तालुक्यांतील ९९४ गावांमध्ये सुमारे ५०,५८८ शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले असून, १६,००० हेक्टरवर पिके उध्वस्त झाली आहेत. विशेषतः गारपिटीमुळे फळबागा, बागायती, जिरायती पिकांना मोठा फटका बसला आहे.
एप्रिल-मे महिन्यांतील तडाखा – नुकसानाची आकडेवारी भयंकर
एप्रिल महिन्यातील अवकाळी पावसात ६ तालुक्यांतील ५२ गावांमध्ये ५६७ हेक्टरवर पिकांचे नुकसान झाले आणि याचा फटका १,३९५ शेतकऱ्यांना बसला. यानंतर मे महिन्यात मात्र परिस्थिती आणखी गंभीर झाली. १३ तालुक्यांतील ४५,९०२ शेतकऱ्यांच्या १५,०६७ हेक्टरवरील पिकांचे नुकसान झाले. यामध्ये बागायती आणि बहुवार्षिक पिकांचाही समावेश आहे.
जिरायती भागांतही मोठं नुकसान – शेतकरी हवालदिल
फक्त बागायतच नव्हे, तर कोरडवाहू (जिरायती) भागांतील १४५४ शेतकऱ्यांचे ४५८ हेक्टर शेतीही या अवकाळीच्या झंझावातात उद्ध्वस्त झाली. गारपीट व वीजेच्या कडकडाटासह झालेल्या पावसामुळे मातीचे नुकसानही मोठ्या प्रमाणावर झाले आहे. ही आपत्ती शेतकऱ्यांसाठी आर्थिकदृष्ट्या खूप मोठा धक्का ठरली आहे.
जिल्हा प्रशासनाकडून मदतीची मागणी – ४४.५८ कोटींचा प्रस्ताव सरकारकडे
शासनाच्या दिनांक १ एप्रिल २०२४ च्या आदेशानुसार नुकसानभरपाईची रक्कम निश्चित करून ४४ कोटी ५८ लाख रुपयांचा प्रस्ताव जिल्हा प्रशासनाने राज्य सरकारकडे पाठवला आहे. यामध्ये कोरडवाहू शेतजमिनींसाठी प्रति हेक्टर १३,६०० रुपये, बागायतीसाठी २७,००० रुपये आणि बहुवार्षिक पिकांसाठी ३६,००० रुपये प्रति हेक्टर अशी भरपाई मिळणार असल्याची माहिती देण्यात आली आहे.
बारामती व दौंड तालुक्यांना सर्वाधिक फटका – आकडे धक्कादायक
पुणे जिल्ह्यातील दौंड तालुक्यात १०,२७५ शेतकऱ्यांचे ३०३२ हेक्टर आणि बारामती तालुक्यात ८,१९७ शेतकऱ्यांचे २८५९ हेक्टर क्षेत्र पूर्णपणे प्रभावित झाले आहे. वेल्हे व पिंपरी-चिंचवड तालुक्यात मात्र तुलनेने नुकसान कमी झाले आहे, अशी माहिती अधिकाऱ्यांनी दिली आहे.
४,१३४ कुटुंबे थेट बाधित – घराघरांत आर्थिक अडचणी
या नैसर्गिक आपत्तीतून बारामती, दौंड आणि इंदापूर तालुक्यांतील एकूण ४,१३४ कुटुंबे बाधित झाली आहेत. या प्रत्येक कुटुंबासाठी १०,००० रुपयांची मदत मागवण्यात आली आहे. त्यानुसार ४.१३ कोटी रुपयांचा स्वतंत्र प्रस्तावही सरकारकडे पाठवण्यात आला आहे.
पात्रतेची पडताळणी सुरू – अपात्रांना मदत मिळणार नाही
प्राथमिक अहवालानुसार, ३३% पेक्षा अधिक नुकसान झालेल्या शेतजमिनींचे पंचनामे पूर्ण झाले असून त्यावरून मदतीसाठी पात्र ठरवण्यात येत आहे. मात्र, अपात्र व पात्र कुटुंबांची पडताळणी सध्या सुरु असून, अंतिम यादी तयार होण्याची प्रतीक्षा आहे. यानंतर तालुका पातळीवर उणे पद्धतीने अनुदान वाटप करण्यात येईल.
निष्कर्ष – शेतकऱ्यांसाठी आता मदतीचे हात पुढे येणं गरजेचं!
या संकटसमयी बाधित शेतकरी आणि कुटुंबांसाठी वेळेत नुकसान भरपाई मिळणं अत्यावश्यक आहे. हवामानाच्या अनिश्चिततेमुळे आधीच शेती धोक्यात आली आहे, त्यात शासनाने तत्काळ मदत दिल्यास त्यांच्या जीवनाला पुन्हा दिशा मिळू शकते. प्रशासनाने योग्य वेळी प्रस्ताव दिला असला, तरी शेतकऱ्यांच्या खात्यावर थेट रक्कम जमा होईपर्यंत ते सुरक्षित नाहीत. सरकारने लवकर निर्णय घ्यावा, हीच सध्याची गरज आहे.
