अलीकडच्या काही वर्षांत लहान वयोगटातील मुलांमध्ये मधुमेह (डायबेटीज) होण्याचे प्रमाण चिंताजनकरीत्या वाढले आहे. यामागे प्रमुख कारण आहे बदललेली जीवनशैली, जंक फूडचं वाढलेलं सेवन, आणि शारीरिक हालचालींचा अभाव. याच गंभीर पार्श्वभूमीवर राज्यातील शिक्षण व्यवस्थेने मोठा निर्णय घेतला असून, आता सर्व शाळांमध्ये ‘शुगर बोर्ड’ बसवले जाणार आहेत.
शिक्षण मंडळाचा आरोग्यदायी उपक्रम
राज्य माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळाचे सचिव देविदास कुलाळ यांनी हा निर्णय घेतला असून, त्यांनी शाळांना याची सक्तीने अंमलबजावणी करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. त्यांच्या मते, विद्यार्थ्यांचं आरोग्य राखणे हे शिक्षण संस्थांचं देखील नैतिक कर्तव्य आहे. त्यामुळे शुगर बोर्डसारख्या उपक्रमांची गरज अधिक ठळकपणे जाणवू लागली आहे.
शुगर बोर्ड म्हणजे काय?
‘शुगर बोर्ड’ हा केवळ एक बोर्ड नसेल, तर तो एक माहितीपूर्ण साधन असेल ज्यावर साखरयुक्त पदार्थांचे प्रकार, त्यातील साखरेचे प्रमाण, आणि त्या साखरेचे शरीरावर होणारे परिणाम याबाबत माहिती दिली जाईल. जंक फूड, शीतपेये, प्रक्रिया केलेले खाद्यपदार्थ यामधून किती साखर मिळते, आणि त्याचा दैनंदिन आरोग्यावर काय परिणाम होतो, याचे प्रबोधन या माध्यमातून होईल.
शाळांमध्ये ६६ आरोग्य उपक्रमांची अंमलबजावणी
राष्ट्रीय बाल हक्क संरक्षण आयोगाने शिफारस केल्यानुसार शाळांमध्ये फक्त शुगर बोर्डच नाही तर इतर ६६ आरोग्य विषयक उपक्रमही राबवले जाणार आहेत. यात नियमित व्यायाम सत्र, संतुलित आहाराचे प्रबोधन, तज्ज्ञ डॉक्टरांकडून आरोग्य तपासणी, मधुमेहाची लक्षणे ओळखणे, आणि योग्य जीवनशैली कशी अंगीकारावी याचे मार्गदर्शनही समाविष्ट असेल.
योग्य आहाराचं प्रबोधन आणि तज्ज्ञ मार्गदर्शन
शाळांमध्ये आहारतज्ज्ञांकडून विद्यार्थ्यांना दर आठवड्याला योग्य आहार कसा घ्यावा, कोणते पदार्थ टाळावेत, पाणी आणि नैसर्गिक आहाराचे महत्त्व काय, यावर मार्गदर्शन करण्यात येईल. साखर कमी असलेले पर्यायी पदार्थ कोणते याची माहितीही विद्यार्थ्यांना दिली जाईल. त्यामुळे आरोग्यदायी सवयी लहान वयातच निर्माण होतील.
सीबीएसई शाळांमध्ये सुरू – आता राज्य मंडळही पुढे
देशातील काही सीबीएसई शाळांमध्ये यापूर्वीच असे उपक्रम सुरू करण्यात आले होते. आता महाराष्ट्र मंडळही या दिशेने पावले उचलत असून, सर्व जिल्ह्यांमधील शाळांमध्ये एकसंध अंमलबजावणी केली जाणार आहे. त्यामुळे शाळा केवळ शैक्षणिकच नव्हे, तर आरोग्यदायी वातावरण निर्माण करणारे केंद्र ठरणार आहेत.
विद्यार्थ्यांमध्ये आरोग्य जागरूकता निर्माण होणार
या उपक्रमांमुळे मुलांमध्ये केवळ मधुमेहावरच नव्हे तर एकूणच आरोग्यावर जागरूकता निर्माण होईल. साखर, फॅट्स, जंक फूड यांचे परिणाम त्यांना लवकर कळतील आणि लहानपणापासूनच जीवनशैलीबाबत सजग राहतील. शाळा, पालक आणि आरोग्य विभाग यांच्या एकत्रित प्रयत्नातून हा उपक्रम यशस्वी होईल.
निष्कर्ष – शिक्षणासोबत आरोग्याचं शिक्षणही गरजेचं!
शुगर बोर्ड आणि संबंधित उपक्रम केवळ एका आजाराविषयी जागरूकता निर्माण करणारा नव्हे, तर एक आरोग्यदायी शालेय संस्कृती तयार करणारा उपक्रम ठरेल. मुलांचा भविष्यातील आरोग्य मजबूत करण्यासाठी हे पाऊल निर्णायक ठरणार आहे. शासनाच्या या निर्णयाचं शाळांनी मनापासून स्वागत करून त्याची प्रभावी अंमलबजावणी करणे, ही काळाची गरज आहे!
