भारतातील सर्वात मोठी सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक म्हणजेच स्टेट बँक ऑफ इंडियाने मुलींच्या उज्ज्वल भविष्याची काळजी घेण्यासाठी “सुकन्या समृद्धी योजना” राबवली आहे. ही योजना मुलींच्या शिक्षण आणि विवाहासाठी आर्थिक आधार प्रदान करते, ज्यामुळे प्रत्येक पालक आपल्या मुलीला सुरक्षित आणि स्थिर आर्थिक भविष्यासाठी मदत करू शकतो.
या योजनेतून पालकांना मुलीच्या शिक्षणासाठी किंवा विवाहासाठी पंधरा लाख रुपयांपर्यंत रक्कम मिळवता येते. केंद्र सरकारच्या सुकन्या समृद्धी योजनेच्या माध्यमातून ही सुविधा उपलब्ध होते. ही योजना मुलींच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी, समाजात लैंगिक समानता वाढविण्यासाठी आणि दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
योजनेची खासियत म्हणजे खातेदारांना हमीशीर परताव्याची खात्री दिली जाते. सध्या या योजनेवर वर्षाला ८% व्याजदर लागू आहे, जो बाजारातील इतर बचत योजनांच्या तुलनेत आकर्षक आहे. यासोबत आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कर सवलत देखील मिळते. खाते परिपक्व झाल्यावर मिळणारी रक्कम पूर्णपणे करमुक्त असते.
सुकन्या समृद्धी योजनेअंतर्गत एका कुटुंबात कमाल दोन मुलींसाठी खाती उघडता येतात. विशेष परिस्थितीत जुळ्या मुलींच्या बाबतीत तिन्ही मुलींसाठी खाते उघडण्याची परवानगी आहे. मुलगी जन्मल्यापासून दहा वर्षांच्या वयापर्यंत हे खाते उघडता येते आणि खाते उघडल्यानंतर पंधरा वर्षे रक्कम जमा करता येते. खाते एकवीस वर्षानंतर परिपक्व होते.
गुंतवणूकदार किमान २५० रुपये वार्षिक जमा करू शकतात तर कमाल रक्कम १ लाख रुपये प्रतिवर्ष आहे. मासिक, तिमाही, अर्धवार्षिक किंवा वार्षिक अशा विविध पद्धतींनी पैसे जमा करता येतात. नियमितपणे जमा केल्यास व्याजासह मोठी रक्कम मिळते. उदाहरणार्थ, दरमहा २००० रुपये जमा केल्यास पंधरा वर्षांत सुमारे साडेतीन लाख रुपयांची मूळ रक्कम जमा होते आणि व्याजासह एकूण रक्कम १५ लाखांच्या आसपास पोहोचते.
खाते उघडण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये मुलीचा जन्म दाखला, पालकांचे ओळखपत्र, राहत्या पत्त्याचा पुरावा आणि पासपोर्ट आकाराचे फोटो आवश्यक आहेत. अर्ज शाखेत जाऊन किंवा ऑनलाइन पद्धतीने करता येतो, मात्र अंतिम खाते उघडण्यासाठी शाखेत जाणे आवश्यक असते. सुरुवातीच्या जमा रकमेसह पासबुक प्रदान केला जातो.
मुलगी अठरा वर्षांची झाल्यावर किंवा दहावीनंतरच्या शिक्षणासाठी खात्यातील ५०% रक्कम काढता येते. यासाठी शैक्षणिक संस्थेचे प्रवेशपत्र किंवा शुल्क पावती सादर करावी लागते. मुलगी एकवीस वर्षांची झाल्यावर विवाहासाठी संपूर्ण रक्कम काढता येते, खाते आपोआप बंद होते आणि शिल्लक रक्कम व्याजासह मिळते. आपत्कालीन परिस्थितीत खाते बंद करण्याची तरतूद देखील उपलब्ध आहे.
या योजनेतून मुलींचे भविष्य आर्थिक दृष्ट्या सुरक्षित करणे सोपे झाले आहे. आकर्षक व्याजदर, कर सवलत आणि हमीशीर परतावा या सर्व गोष्टी विचारात घेता ही योजना प्रत्येक पालकासाठी उपयुक्त ठरते. पालकांनी आपल्या मुलीच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी या योजनेत गुंतवणूक करणे गरजेचे आहे.
