शिक्षणात प्रगती करणाऱ्या, मात्र आर्थिक परिस्थितीमुळे शिक्षण अर्धवट सोडावे लागण्याची शक्यता असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी केंद्र सरकारने एनएमएमएस (NMMS) शिष्यवृत्ती योजना सुरू केली आहे. ही योजना ९ वी ते १२ वीपर्यंत विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत करण्यासाठी राबवली जाते. प्रत्येक वर्ष, पात्र विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती म्हणून १२,००० रुपये दिले जातात, जे त्यांच्या शिक्षणासाठी उपयोगी ठरतात.
परीक्षा उद्देश
एनएमएमएस परीक्षा हा मुख्यतः अशा विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन देण्याचा माध्यम आहे जे शिक्षणात प्रगती करीत आहेत, पण आर्थिक अडचणींमुळे शिक्षण सोडावे लागण्याची भीती असते. परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांना दरवर्षी शिष्यवृत्ती दिली जाते, ज्यामुळे त्यांचे शिक्षण सुरळीत सुरू राहते.
आर्थिक लाभ
शिष्यवृत्ती योजना अत्यंत उपयुक्त आहे. पात्र ठरलेल्या विद्यार्थ्यांना दरमहा १,००० रुपये, म्हणजे वार्षिक १२,००० रुपये मिळतात. ही शिष्यवृत्ती नववीत प्रवेश घेतल्यानंतर सुरू होते आणि विद्यार्थी दहावी, अकरावी आणि बारावीमध्ये नियमित उत्तीर्ण झाल्यास पुढील तीन वर्षांसाठी चालू राहते. विद्यार्थ्यांनी दहावीत ६०% आणि अकरावीत ५५% गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
परीक्षा तारीख
एनएमएमएस परीक्षा २१ डिसेंबर २०२५ रोजी महाराष्ट्रातील विविध केंद्रांवर आयोजित केली जाणार आहे. परीक्षा पूर्ण झाल्यानंतर निकाल फेब्रुवारी २०२६ च्या पहिल्या किंवा दुसऱ्या आठवड्यात जाहीर होईल.
पात्रता
ही परीक्षा केंद्रीय विद्यालये, जवाहर नवोदय विद्यालये आणि खासगी विनाअनुदानित शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना देता येते, परंतु या विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्तीसाठी पात्रता नाही. शैक्षणिक पात्रता अशी आहे की, महाराष्ट्रातील कोणत्याही शासकीय, स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या शाळा किंवा खासगी अनुदानित शाळेत ८ वीमध्ये विद्यार्थी शिकत असावा. पालकांचे वार्षिक उत्पन्न ३.५ लाखांपेक्षा कमी असावे आणि ७ वी मध्ये किमान ५५% गुण (एससी/एसटीसाठी ५०%) मिळालेले असावेत.
अर्ज प्रक्रिया
NMMS परीक्षेसाठी अर्ज ऑनलाइन केला जातो. उमेदवारांना महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषदेच्या अधिकृत संकेतस्थळावर https://www.mscepune.in जाऊन अर्ज करावा लागतो. नियमित शुल्कासह अर्ज १२ सप्टेंबर ते ११ ऑक्टोबरपर्यंत करता येईल, तर विलंब शुल्कासह १२ ऑक्टोबर ते २१ ऑक्टोबरपर्यंत अर्ज करता येणार आहेत.
प्रवेशपत्र डाउनलोड
अर्ज प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर विद्यार्थ्यांनी प्रवेशपत्र डाउनलोड करणे आवश्यक आहे. प्रवेशपत्रात परीक्षा केंद्र, परीक्षा दिनांक व इतर महत्त्वाची माहिती दिलेली असते. विद्यार्थ्यांनी प्रवेशपत्र PDF स्वरूपात डाउनलोड करून सुरक्षित ठेवावे व परीक्षेच्या दिवशी ते सोबत ठेवावे.
भविष्यातील तयारी
एनएमएमएस परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर, विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती मिळते आणि त्यांचा शैक्षणिक प्रवास सुरळीत सुरू राहतो. यामुळे आर्थिकदृष्ट्या कमजोर विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाची दारे खुली होतात. विद्यार्थी आणि पालकांनी लवकर अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करून ही सुवर्णसंधी साध्य करणे आवश्यक आहे.
