राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० (NEP 2020) च्या पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्र शासनाने इयत्ता तिसरी ते दहावीपर्यंतचा नवा अभ्यासक्रम तयार केला आहे. महाराष्ट्र राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेने (SCERT) हा अभ्यासक्रम तयार करत संकेतस्थळावर प्रकाशित केला असून सर्वसामान्य नागरिक, शिक्षक व पालकांच्या अभिप्रायासाठी खुला केला आहे.
नव्या अभ्यासक्रमाचे वैशिष्ट्य – मूल्यशिक्षण, कौशल्याधिष्ठित शिक्षण व ‘आपल्या सभोवतालचे जग’
या नव्या अभ्यासक्रमात मूल्यशिक्षण, कौशल्याधारित शिक्षण, आणि सर्वात लक्षवेधी बाब म्हणजे ‘आपल्या सभोवतालचं जग’ या नावाचा नवीन विषय समाविष्ट करण्यात आला आहे. पारंपरिक अभ्यासक्रमाच्या पलीकडे जाऊन विद्यार्थ्यांच्या व्यावहारिक, सामाजिक व वैचारिक विकासावर भर देणाऱ्या उपक्रमांचा यात समावेश आहे.
कृत्रिम बुद्धिमत्ता व माहिती तंत्रज्ञान युगासाठी सज्ज अभ्यासक्रम
विद्यार्थ्यांना आत्मनिर्भर व डिजिटल युगासाठी तयार करण्यासाठी हा अभ्यासक्रम आधुनिक दृष्टिकोन ठेवून तयार करण्यात आला आहे. यात मराठी, इंग्रजी, गणित, विज्ञान, इतिहास, भूगोल, राज्यशास्त्र, अर्थशास्त्र यांसारख्या मुख्य विषयांबरोबरच कलाशिक्षण, शारीरिक शिक्षण आणि व्यावसायिक शिक्षणाचाही समावेश करण्यात आला आहे.
संकेतस्थळावर मसुदा उपलब्ध – सर्वांच्या अभिप्रायाचं स्वागत
नवीन अभ्यासक्रमाचा मसुदा https://www.maa.ac.in/ या अधिकृत संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे. नागरिक, शिक्षक, शैक्षणिक संस्था यांनी यावर अभिप्राय द्यावा, असं आवाहन ‘SCERT’ने केलं आहे. हा अभ्यासक्रम राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखडा २०२३ आणि राज्य अभ्यासक्रम आराखडा २०२४ चा आधार घेऊन तयार करण्यात आला आहे.
नव्या तिसरी ते पाचवीतील अभ्यासात बदल – ‘परिसर अभ्यास’ऐवजी ‘आपल्या सभोवतालचं जग’
तिसरी ते पाचवीमध्ये पूर्वी असलेला ‘परिसर अभ्यास’ विषय आता बदलून ‘आपल्या सभोवतालचं जग’ (भाग १ आणि २) या नावाने शिकवला जाणार आहे. यामध्ये तिसरीसाठी जिल्हा, चौथीसाठी राज्य आणि पाचवीसाठी देश यांची माहिती व उपक्रम समाविष्ट असतील. चौथीतील ‘शिवछत्रपती’ हे विद्यमान पाठ्यपुस्तक मात्र पूर्ववत राहणार आहे.
स्थानिक गरजांनुसार शिक्षण – प्रांत, परंपरा व अनुभवात्मक पद्धतीला प्राधान्य
अभ्यासक्रमामध्ये स्थानिक गरजा, सामाजिक परंपरा, विद्यार्थ्यांच्या जीवनानुभवांवर आधारित शिकण्याचं वातावरण तयार करण्यात आलं आहे. मुलांच्या सर्जनशीलतेला व अभिव्यक्तीला चालना देणाऱ्या कृती व प्रकल्पांचा समावेश यात करण्यात आला आहे. यामुळे शिक्षण फक्त पुस्तकापुरतं न राहता, जगण्याचं शिक्षण होणार आहे.
सहावीपासून व्यावसायिक शिक्षण – अनुभवाधारित प्रकल्पांची रचना
इयत्ता सहावीपासून व्यावसायिक शिक्षण हा स्वतंत्र विषय म्हणून शिकवला जाणार आहे. विद्यार्थ्यांना सजीव आधारित कार्य, साहित्य/यंत्राद्वारे कार्य, मानवी सेवा अशा तीन प्रकारांतील अनुभव देण्यासाठी प्रकल्प व कृती आधारित शिकवणी दिली जाणार आहे. या उपक्रमांमुळे मुलांमध्ये उद्योग व कौशल्य विकसनाची बीजं पेरली जातील.
अकरावी-बारावी अभ्यासक्रमही बदलणार – NCERT चा आधार
NCERT कडून इयत्ता अकरावी व बारावीचा अभ्यासक्रम अंतिम झाल्यावर त्याच्या आधारावर SCERT राज्यातील ११वी व १२वीसाठी स्वतंत्र अभ्यासक्रम तयार करणार आहे. यामुळे संपूर्ण शिक्षण प्रणाली राष्ट्रीय धोरणाशी सुसंगत होणार आहे.
Comments are closed.