महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (MPSC) ही राज्यातील सर्वात महत्त्वाची संस्था असून नागरी सेवा परीक्षांमधून हजारो विद्यार्थ्यांचे भवितव्य ठरते. येत्या २८ सप्टेंबर २०२५ रोजी नागरी सेवा राजपत्रित संयुक्त पूर्व परीक्षा होणार आहे. यंदा प्रथमच ही परीक्षा यूपीएससीच्या धर्तीवर होणार आहे, मात्र निकाल जाहीर करण्याची जुनीच पद्धत कायम राहणार असल्याने विद्यार्थ्यांमध्ये नाराजी पसरली आहे.
निकाल प्रक्रियेत जुनी पद्धत कायम
यूपीएससी १५ ते २० दिवसांत पूर्व परीक्षेचा निकाल जाहीर करते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना मुख्य परीक्षेसाठी ३-४ महिन्यांची तयारी करता येते. परंतु एमपीएससी निकाल प्रक्रियेला तब्बल २ महिने लागतात. पहिली उत्तरतालिका, आक्षेप नोंदणी, दुसरी उत्तरतालिका आणि अंतिम निकाल अशा लांब प्रक्रियेमुळे उमेदवारांची अडचण होते.
उमेदवारांची नाराजी
उमेदवारांचे म्हणणे आहे की, यूपीएससीप्रमाणेच निकाल प्रक्रिया पारदर्शक आणि जलद असायला हवी. दोन महिने निकाल लागेपर्यंत मुख्य परीक्षेसाठी वेळ कमी मिळतो, त्यामुळे तयारीची गुणवत्ता कमी होते. राज्यसेवेसारख्या महत्त्वाच्या परीक्षेसाठी समान आणि पुरेसा वेळ मिळणे आवश्यक असल्याचे विद्यार्थी संघटनांचे मत आहे.
एमपीएससीमध्ये मनुष्यबळाची कमतरता
सध्या एमपीएससीमध्ये केवळ २०० कर्मचारी कार्यरत आहेत. हे मनुष्यबळ अपुरे असल्याने निकाल प्रक्रियेत विलंब होतो. आयोगाने राज्य सरकारकडे अजून ११९ पदांची मागणी केली आहे. मात्र ही भरती होईपर्यंत कामाचा ताण वाढतच राहणार आहे.
निकाल प्रक्रियेत न्यायालयीन अडथळे
अनेकदा प्राथमिक उत्तरतालिकेतील प्रश्नांवर उमेदवार आक्षेप घेतात आणि ते न्यायालयापर्यंत पोहोचतात. काही वेळा आयोगाने स्वतःही उमेदवारांच्या आक्षेपांना न्यायालयात आव्हान दिले आहे. यामुळे निकाल प्रक्रियेत विलंब होतो आणि वेळापत्रक बिघडते.
विद्यार्थी संघटनांची मागणी
विद्यार्थी संघटनांनी मागणी केली आहे की, स्वतंत्र तज्ज्ञ समिती नेमून सर्व प्रश्नांची तपासणी २० दिवसांत करावी आणि निकाल जाहीर करावा. यामुळे उमेदवारांचा विश्वास बसेल आणि तयारीसाठी पुरेसा वेळ मिळेल.
आयोगाचे म्हणणे
एमपीएससी सचिव डॉ. सुवर्णा खरात यांनी स्पष्ट केले आहे की, पारदर्शकता राखण्यासाठी जुनी पद्धतच कायम राहील. पूर्व परीक्षेनंतर एका आठवड्यात पहिली उत्तरतालिका, नंतर आक्षेप मागवून दुसरी उत्तरतालिका आणि शेवटी अंतिम निकाल असा क्रम सुरू राहील.
पुढील वाटचाल
यूपीएससीसारखी जलद निकाल प्रक्रिया अमलात आणण्यासाठी आयोगाने सरकारकडे अधिक मनुष्यबळ व तांत्रिक सहाय्याची मागणी केली आहे. तोपर्यंत उमेदवारांना जुनीच प्रक्रिया स्वीकारावी लागणार आहे. मात्र या पार्श्वभूमीवर, निकाल प्रक्रियेत सुधारणा करणे हे एमपीएससीसमोरील मोठे आव्हान आहे.
