राज्यात पोलिसांची संख्या वाढविण्यासाठी वेगवेगळ्या वेळेला पदभरती होत असली, तरीही पोलिस विभागातील अधिकाऱ्यांचा आकृतीबंध ३० वर्षांपूर्वीचा असल्याने अनेक आव्हाने निर्माण झाली आहेत. या जुना आकृतीबंधामुळे आवश्यक त्या पदांची भरती करता येत नाही, आणि पोलिसांना कायदा व सुव्यवस्था राखण्यात अडचणींचा सामना करावा लागतो.
पुरत्या कर्मचाऱ्यांशिवाय कायदा राखणे कठीण
भंडारा जिल्ह्यातील तीन दशकांपूर्वीच्या आकृतीबंधानुसार एकूण १,६०० पदे मंजूर आहेत. यापैकी सध्या १,५०० पोलिस कर्मचारी कार्यरत आहेत, मात्र सुमारे १०० पदे रिक्त असल्यामुळे कायदा व सुव्यवस्था राखताना पोलिसांवर ताण येत आहे. अपुऱ्या माणसशक्तीच्या आधारे विविध प्रसंगात बंदोबस्त ठेवणे पोलिसांसाठी मोठे आव्हान ठरत आहे.
जिल्ह्यातील पोलिस यंत्रणा आणि आव्हाने
भंडारा जिल्ह्यात १७ पोलिस ठाणे आणि एक सायबर पोलिस ठाणे आहेत. चार उपविभागीय पोलिस अधिकारी कार्यालये आणि वीसहून अधिक शाखा कार्यरत आहेत. जिल्ह्यात वर्षभर विविध उत्सव, मंत्री दौरे, निवडणुका आणि आंदोलने यासाठी पोलिसांचा बंदोबस्त ठेवावा लागतो. याशिवाय नागपूर-रायपूर राष्ट्रीय महामार्गावर होणारे अपघात कमी करण्याची जबाबदारीही पोलिसांवर आहे.
लोकसंख्येच्या वाढीमुळे ताण वाढला
तीस वर्षांपूर्वी, म्हणजे १९९५ मध्ये, भंडारा जिल्ह्याची लोकसंख्या कमी होती, त्यामुळे १०० पोलिस अधिकारी आणि १,५०० कर्मचारी अशी एकूण पदे मंजूर करण्यात आली होती. पण कालांतराने जिल्ह्याची लोकसंख्या वाढली, गुन्हेगारांची कार्यपद्धती बदलली, आणि डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर मोठ्या प्रमाणात सुरू झाला. यामुळे पोलिसांना नव्या तंत्रज्ञानाशी जुळवून घेणे आवश्यक झाले.
गुन्हेगार हायटेक झाले; पोलीस मागे
गुन्हेगार हायटेक बनत चालले, मात्र पोलिसांचा आवश्यक बळ मिळाले नाही. त्यामुळे पोलिसांना नव्या प्रकारच्या गुन्ह्यांना तोंड देणे कठीण झाले आहे. एकाच कर्मचाऱ्याला त्याच्या ड्युटीच्या अतिरिक्त तास काम करावे लागतात, ज्याचा थेट परिणाम त्यांच्या आरोग्यावर होतो. अशा परिस्थितीत कायदा व सुव्यवस्था राखणे पोलिसांसाठी दिवसेंदिवस आव्हान बनत चालले आहे.
साडेनऊशे गावांसाठी अपुरी सुरक्षा
भंडारा जिल्ह्यात सुमारे साडेनऊशे गाव आहेत. तुलनेत एका गावासाठी एकही पोलिस कर्मचारी उपलब्ध नाही. प्रत्यक्षात, साप्ताहिक रजा, आजारी रजा आणि आकस्मिक रजा यामुळे १,५०० पोलिस कर्मचाऱ्यांपैकी फक्त निम्मेच प्रत्यक्ष कामावर उपलब्ध राहतात. त्यामुळे कायदा आणि सुव्यवस्था राखणे अत्यंत कठीण झाले आहे.
वाढीव पदांची गरज
सध्याच्या परिस्थितीत, भंडारा पोलिस विभागासाठी वाढीव पदे भरण्यासाठी नवीन आकृतीबंध तयार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. पुरेशा कर्मचाऱ्यांशिवाय कायदा व सुव्यवस्था हाताळणे अत्यंत आव्हानात्मक आहे, आणि पोलिस अधिकारी व कर्मचारी यांवर वाढलेला ताण कमी करणे राज्यासाठी आणि समाजासाठी गरजेचे आहे.
