राज्यातील दहावी परीक्षेचा निकाल लागल्यानंतर अकरावी प्रवेश प्रक्रियेची तयारी वेगाने सुरू झाली आहे. यंदा पहिल्यांदाच संपूर्ण प्रवेशप्रक्रिया ऑनलाइन पद्धतीने राबवली जाणार आहे. राज्यात एकूण १४.५५ लाख विद्यार्थी उत्तीर्ण झाले असून, त्यांच्यासाठी तब्बल २०.४३ लाख जागा उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत. ही संख्या मागील वर्षांच्या तुलनेत अधिक असून, विद्यार्थ्यांसाठी निवडीचे अधिक पर्याय उपलब्ध आहेत.
विभागनिहाय जागांची माहिती: कुठे किती संधी?
प्रवेश क्षमतेचा आढावा घेतला असता, सर्वाधिक जागा मुंबई विभागात उपलब्ध आहेत. येथे एकूण ३.२१ लाख विद्यार्थी उत्तीर्ण झाले असून, ४.६१ लाख जागा उपलब्ध आहेत. यापैकी वाणिज्य शाखेच्या २.७२ लाख, विज्ञान शाखेच्या १.६० लाख, आणि कला शाखेच्या २२,९५५ जागा आहेत. मुंबईनंतर पुणे विभागात २.४९ लाख विद्यार्थी असून, त्यांच्यासाठी आवश्यक त्या जागा उपलब्ध आहेत. नागपूर, नाशिक, अमरावती, कोल्हापूर आणि लातूर या विभागांतही प्रवेशासाठी पुरेशा संख्येने जागा आहेत.
विज्ञान, वाणिज्य आणि कला शाखांमध्ये जागांचे विभाजन
राज्यात एकूण २०,४३,२५४ जागांपैकी ८,५२,२०६ जागा विज्ञान शाखेसाठी आहेत. वाणिज्य शाखेसाठी ५,४०,३१२ जागा तर कला शाखेसाठी ६,५०,६८२ जागा उपलब्ध आहेत. विद्यार्थ्यांची पसंती लक्षात घेता, वाणिज्य आणि विज्ञान शाखेतील प्रवेशाची स्पर्धा वाढू शकते, तर कला शाखेत काही प्रमाणात अधिक जागा शिल्लक राहण्याची शक्यता आहे.
ग्रामीण आणि आदिवासी भागातील अडचणी
राज्यभरात ऑनलाइन प्रवेशप्रक्रियेचे स्वागत होत असले तरी, ग्रामीण आणि आदिवासी भागांतील विद्यार्थी या प्रक्रियेत मागे पडत असल्याचे दिसून येत आहे. इंटरनेटची कमतरता आणि तांत्रिक अडचणींमुळे अनेक विद्यार्थ्यांना प्रवेश अर्ज भरणे अवघड झाले आहे. विशेषतः पालघर, नंदुरबार, गडचिरोली आणि गोंदिया या आदिवासी बहुल जिल्ह्यांमध्ये विद्यार्थ्यांना ऑनलाइन अर्ज भरण्यासाठी संघर्ष करावा लागत आहे.
विद्यार्थ्यांसाठी ऑफलाइन प्रवेशाचा पर्याय आवश्यक?
आदिवासी आणि ग्रामीण भागातील अडचणी लक्षात घेता, विद्यार्थी संघटना आणि पालकांनी ऑफलाइन प्रवेश प्रक्रियेची मागणी लावून धरली आहे. ऑनलाइन प्रवेशप्रक्रियेमुळे अनेक विद्यार्थी शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहापासून वंचित राहू शकतात, त्यामुळे प्रशासनाने यावर तातडीने उपाययोजना करण्याची गरज आहे.
ऑनलाइन प्रक्रियेचे फायदे आणि तोटे
तांत्रिक सोयीसुविधांमुळे प्रवेशप्रक्रिया जलद आणि पारदर्शक झाली आहे. मात्र, इंटरनेट सुविधेचा अभाव असलेल्या भागांमध्ये हीच प्रक्रिया विद्यार्थ्यांसाठी अडचणींचे कारण बनली आहे. या अडचणींवर मात करण्यासाठी, प्रत्येक तालुक्यात मदत केंद्रे स्थापन करण्याची मागणी होत आहे.
भविष्यातील प्रवेशप्रक्रिया: संधी आणि आव्हाने
राज्यातील प्रवेशप्रक्रिया अधिक सुकर आणि सर्वसमावेशक होण्यासाठी प्रशासनाने तांत्रिक सुविधांचा विकास करावा. तसेच, ग्रामीण आणि आदिवासी भागातील विद्यार्थ्यांसाठी विशेष योजना राबविण्याची आवश्यकता आहे. ऑनलाइनसह ऑफलाइन प्रवेशाचा पर्यायही उपलब्ध करून दिल्यास, प्रत्येक विद्यार्थ्याला शिक्षणाची संधी मिळेल याची खात्री होईल.
